Jak nauczyć dziecko siadać?

Wstęp

Pierwsze samodzielne siadanie to jeden z najbardziej wyczekiwanych momentów w rozwoju niemowlęcia. To nie tylko nowa umiejętność, ale prawdziwy przełom w postrzeganiu świata przez malucha. W artykule dokładnie wyjaśniamy, kiedy można spodziewać się tej ważnej umiejętności, jak rozpoznać gotowość dziecka oraz jak mądrze wspierać jego rozwój. Znajdziesz tu praktyczne wskazówki, na co zwracać uwagę i czego unikać, by nie zakłócać naturalnego procesu rozwoju motorycznego.

Najważniejsze fakty

• Naturalny przedział czasowy nauki siadania to 6-9 miesiąc życia, ale każde dziecko ma swoje indywidualne tempo rozwoju
• Kluczowe oznaki gotowości to pewne trzymanie główki, podpór na rękach podczas leżenia na brzuszku oraz umiejętność obracania się
• Absolutnie nie wolno sadzać dziecka na siłę – może to prowadzić do poważnych problemów z kręgosłupem
• Rozwój motoryczny przebiega etapami – zanim dziecko usiądzie, musi opanować unoszenie główki, przewroty i podpór na rękach

Kiedy dziecko zaczyna siadać?

Pierwsze próby siadania to prawdziwy przełom w rozwoju malucha. Zazwyczaj dzieje się to między 6. a 9. miesiącem życia, ale pamiętaj – każde dziecko ma swoje własne tempo rozwoju. Kluczowe jest, by nie przyspieszać tego procesu na siłę. Naturalna kolejność jest taka: najpierw dziecko opanowuje unoszenie główki, później przewroty z brzuszka na plecy, a dopiero potem przychodzi czas na siadanie.

W jakim wieku dziecko powinno samodzielnie siadać?

Wielu rodziców niepokoi się, gdy ich 7-miesięczne dziecko jeszcze nie siedzi. Spokojnie! Norma rozwojowa jest naprawdę szeroka – niektóre maluchy opanowują tę umiejętność w 6 miesięcy, inne dopiero około 10. miesiąca. Ważne, by:

• Nie sadzać dziecka na siłę, otulając je poduszkami
• Pozwolić maluchowi samodzielnie dojrzeć do tej umiejętności
• Obserwować, czy dziecko próbuje samo przyjmować pozycję siedzącą

Objawy gotowości do siadania

Jak rozpoznać, że maluch jest już gotowy na tę ważną umiejętność? Oto kluczowe sygnały:

• Dziecko pewnie trzyma główkę w pionie przez dłuższy czas
• Podczas leżenia na brzuszku unosi klatkę piersiową, podpierając się na rączkach
• Zaczyna się turlać i obracać z pleców na brzuszek i odwrotnie
• Próbuje podciągać się do góry, chwytając Twoje palce

Pamiętaj, że nawet gdy zauważysz te oznaki, najważniejsze jest cierpliwe czekanie, aż maluch sam podejmie decyzję o siadaniu. W ten sposób unikniesz niepotrzebnego obciążania jego kręgosłupa.

Poznaj tajniki dokładnego pomiaru tkanki tłuszczowej z naszym przewodnikiem na temat faldomierza – jak mierzyć, normy i cena. To narzędzie, które pomoże Ci monitorować postępy w drodze do zdrowia.

Etapy nauki siadania u dziecka

Nauka siadania to proces, który przebiega etapami. Każdy maluch musi przejść przez poszczególne fazy rozwoju motorycznego, zanim osiągnie pełną samodzielność w tej pozycji. Kluczowe jest zrozumienie, że nie da się przeskoczyć żadnego z tych etapów – mięśnie i układ kostny potrzebują czasu, by dostosować się do nowych wyzwań.

Od leżenia do podnoszenia główki

To absolutna podstawa całego procesu. Pierwsze tygodnie życia dziecko spędza głównie na plecach lub brzuszku. Ważne, by codziennie zapewniać maluchowi czas na leżenie na brzuchu – to właśnie w tej pozycji zaczyna ćwiczyć unoszenie główki. Jak to wygląda w praktyce?

• W 1-2 miesiącu życia dziecko zaczyna krótko unosić główkę, leżąc na brzuszku
• Około 3 miesiąca potrafi już utrzymać ją przez dłuższy czas pod kątem 45 stopni
• W 4 miesiącu maluch unosi nie tylko głowę, ale też klatkę piersiową, podpierając się na przedramionach

„Codzienne układanie dziecka na brzuszku to najlepsza inwestycja w jego rozwój motoryczny. To właśnie w tej pozycji wzmacnia mięśnie potrzebne do późniejszego siadania” – radzi fizjoterapeuta dziecięcy.

Przejście do pozycji siedzącej

Gdy mięśnie karku i pleców są już wystarczająco mocne, przychodzi czas na pierwsze próby zmiany pozycji. Ten etap zwykle zaczyna się około 5-6 miesiąca życia. Jak rozpoznać, że dziecko jest gotowe?

• Maluch zaczyna się turlać i obracać z pleców na brzuszek i odwrotnie
• Podczas leżenia na brzuchu potrafi unieść się wysoko na wyprostowanych rękach
• Próbuje podciągać się do góry, chwytając Twoje palce lub szczebelki łóżeczka

Pamiętaj, że prawidłowy siad to taki, w którym dziecko samo przechodzi z pozycji czworaczej lub leżącej na bok. Jeśli maluch ciągle przewraca się do tyłu lub na boki, znaczy to, że jego mięśnie jeszcze nie są gotowe na tę pozycję.

Odkryj sekrety wzmocnienia swojego organizmu poprzez naturalne metody wzmacniania układu odpornościowego. Przewodnik, który pokaże Ci, jak dbać o zdrowie każdego dnia.

Jak pomóc dziecku w nauce siadania?

Wspieranie rozwoju motorycznego dziecka to delikatny proces, który wymaga cierpliwości i uważnej obserwacji. Zamiast przyspieszać naturalny rozwój, skup się na tworzeniu odpowiednich warunków do ćwiczeń. Kluczowe jest wzmacnianie mięśni poprzez zabawy dostosowane do aktualnych możliwości malucha.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie

Poniższe aktywności pomogą dziecku przygotować się do samodzielnego siadania:

• Zabawy na brzuszku – układaj malucha kilka razy dziennie na brzuchu, zachęcając do unoszenia główki poprzez pokazywanie interesujących zabawek
• Przewroty – delikatnie pomagaj dziecku w obracaniu się z pleców na brzuszek i odwrotnie, to świetne ćwiczenie na mięśnie tułowia
• Podnoszenie za rączki – gdy dziecko leży na plecach, podaj mu swoje palce do chwycenia i bardzo powoli podciągaj do pozycji półsiedzącej

Bezpieczne sposoby wspierania rozwoju

Oto kilka sprawdzonych metod, które pomogą dziecku w nauce siadania bez ryzyka dla jego zdrowia:

1. Zawsze asekuruj dziecko podczas pierwszych prób siadania, ale nie trzymaj go na siłę w tej pozycji
2. Stwórz bezpieczną przestrzeń do ćwiczeń – miękki kocyk lub mata z otoczeniem poduszek
3. Używaj zabawek motywujących do sięgania i obracania się – najlepiej sprawdzają się przedmioty wydające dźwięki
4. Nie używaj chodzików ani innych urządzeń wymuszających pozycję siedzącą
5. Pozwól dziecku eksperymentować z różnymi pozycjami – klękiem, czworakowaniem, leżeniem na boku

Pamiętaj, że najważniejsza jest różnorodność – im więcej różnych pozycji i ruchów pozna Twoje dziecko, tym lepiej przygotuje się do samodzielnego siadania. Zawsze obserwuj reakcje malucha – jeśli jakieś ćwiczenie wyraźnie mu się nie podoba, odpuść i spróbuj innego dnia.

Zanurz się w świat naturalnych probiotyków i ich dobroczynnego wpływu na organizm. Dowiedz się, w jakich produktach je znaleźć i jak mogą zmienić Twoje samopoczucie.

Prawidłowy siad niemowlaka

Gdy dziecko w końcu opanuje sztukę siadania, ważne jest, by zwrócić uwagę na jakość tej pozycji. Prawidłowy siad to nie tylko kwestia wygody – ma kluczowe znaczenie dla rozwoju kręgosłupa i całej postawy ciała. Idealna pozycja siedząca u niemowlaka charakteryzuje się:

• Prostymi plecami – bez nadmiernego garbienia się lub wyginania w łuk
• Nóżkami ułożonymi w kształcie litery V lub podwiniętymi pod siebie
• Rączkami swobodnie opartymi na udach lub wykorzystywanymi do zabawy
• Główką utrzymywaną stabilnie w linii z kręgosłupem

Jak rozpoznać prawidłową postawę?

Oceniając, czy Twoje dziecko siedzi prawidłowo, zwróć uwagę na kilka kluczowych elementów:

1. Stabilność – dziecko nie powinno się chwiać ani przewracać na boki po kilku minutach siedzenia
2. Swoboda ruchów – maluch powinien móc sięgać po zabawki bez tracenia równowagi
3. Naturalne ułożenie – kręgosłup nie może być nadmiernie wygięty w żadną stronę
4. Komfort – dziecko nie powinno wyrażać dyskomfortu ani płakać w tej pozycji

„Prawidłowy siad to taki, w którym dziecko czuje się bezpiecznie i stabilnie, a jego mięśnie pracują w sposób zrównoważony” – wyjaśnia pediatra.

Najczęstsze błędy w siadaniu

Wielu rodziców nieświadomie popełnia błędy, które mogą negatywnie wpłynąć na rozwój postawy dziecka. Oto najczęstsze problemy:

• Siad W – gdy nóżki dziecka układają się w kształcie litery W. Taka pozycja nadmiernie obciąża stawy biodrowe i kolanowe
• Zaokrąglone plecy (tzw. siad C) – świadczy o słabych mięśniach grzbietu i może prowadzić do wad postawy
• Przechylanie się na jedną stronę – może być oznaką asymetrii w napięciu mięśniowym
• Podpieranie się ciągle rączkami – wskazuje, że mięśnie tułowia nie są jeszcze wystarczająco silne

Jeśli zauważysz któryś z tych problemów u swojego dziecka, nie próbuj korygować tego na siłę. Zamiast tego skonsultuj się z pediatrą lub fizjoterapeutą dziecięcym, którzy doradzą odpowiednie ćwiczenia korekcyjne.

Czego unikać podczas nauki siadania?

Nauka siadania to naturalny proces, który wymaga cierpliwości i zrozumienia ze strony rodziców. Największym błędem jest przyspieszanie rozwoju dziecka – pamiętaj, że każdy maluch ma swoje indywidualne tempo. Absolutnie nie wolno sadzać dziecka na siłę, otulając je poduszkami czy trzymając za rączki. Takie działania mogą prowadzić do poważnych problemów z kręgosłupem w przyszłości.

Innym częstym błędem jest nadmierne korzystanie z różnego rodzaju fotelików i leżaczków, które wymuszają pozycję półsiedzącą. Choć wydają się wygodne, w rzeczywistości ograniczają naturalną aktywność mięśni dziecka. Zamiast nich lepiej pozwolić maluchowi na swobodne leżenie na brzuszku czy plecach – to najlepsze ćwiczenia przygotowujące do siadania.

Błędy rodziców opóźniające rozwój

Wielu rodziców nieświadomie spowalnia rozwój swojego dziecka poprzez nadmierną pomoc. Kiedy maluch próbuje się podnieść, odruchowo podajemy mu ręce do podciągnięcia. Tymczasem znacznie lepiej jest pozwolić dziecku na samodzielne próby – nawet jeśli początkowo kończą się upadkiem. To właśnie w tych nieudanych próbach mięśnie dziecka nabierają siły potrzebnej do prawidłowego siadania.

Kolejnym problemem jest ograniczanie przestrzeni do ruchu. Dzieci, które spędzają większość czasu w łóżeczkach czy kojcach, mają mniej okazji do ćwiczenia nowych umiejętności. Idealnym rozwiązaniem jest bezpieczna mata na podłodze, gdzie maluch może swobodnie eksperymentować z różnymi pozycjami.

Niebezpieczne akcesoria

Rynek dziecięcy oferuje mnóstwo gadżetów, które rzekomo mają pomóc w nauce siadania. Chodziki, skoczki i foteliki bujane to produkty, które mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Wymuszają one nienaturalne pozycje i obciążają kręgosłup dziecka, który nie jest jeszcze na to gotowy. Co gorsza, często dają rodzicom złudne poczucie, że dziecko rozwija się prawidłowo, podczas gdy w rzeczywistości ograniczają jego naturalną aktywność.

Szczególnie niebezpieczne są nosidełka i chusty używane w niewłaściwy sposób. Jeśli dziecko nie potrafi jeszcze samodzielnie siedzieć, noszenie go w pozycji siedzącej w nosidełku może prowadzić do poważnych problemów z kręgosłupem. Zawsze upewnij się, że akcesoria są odpowiednio dopasowane do etapu rozwoju Twojego dziecka.

Rozwój motoryczny a nauka siadania

Nauka siadania to niezwykle ważny kamień milowy w rozwoju motorycznym dziecka. Nie jest to jednak umiejętność wyizolowana – stanowi naturalną konsekwencję wcześniejszych etapów rozwoju. Kluczowe jest zrozumienie, że zanim maluch usiądzie, musi najpierw opanować szereg innych umiejętności:

• Unoszenie i kontrolowanie główki
• Przewroty z brzuszka na plecy i odwrotnie
• Podpór na przedramionach, a później na wyprostowanych rękach

Proces ten przebiega indywidualnie u każdego dziecka, ale zawsze w określonej sekwencji. Warto pamiętać, że rozwój motoryczny przebiega od głowy w dół (cefalokaudalnie) i od środka ciała na zewnątrz (proksymalno-dystalnie). Oznacza to, że najpierw dziecko uczy się kontrolować głowę, później tułów, a dopiero potem kończyny.

Związek z raczkowaniem i chodzeniem

Siadanie, raczkowanie i chodzenie to trzy kluczowe umiejętności, które wzajemnie na siebie wpływają. Wbrew pozorom, nie ma jednej słusznej kolejności ich nabywania – niektóre dzieci najpierw siadają, inne zaczynają raczkować, a jeszcze inne od razu próbują wstawać. Co warto wiedzieć o tych zależnościach?

„Dzieci, które najpierw opanują siadanie, często później zaczynają raczkować. To zupełnie normalne – ważne, by nie zmuszać malucha do żadnej z tych aktywności” – tłumaczy fizjoterapeuta dziecięcy.

Kolejność nabywania umiejętności

Prawidłowy rozwój motoryczny dziecka przypomina budowanie piramidy – każdy kolejny etap opiera się na poprzednich. Oto typowa sekwencja, która prowadzi do samodzielnego siadania:

1. W 1-2 miesiącu: unoszenie główki w pozycji na brzuchu
2. W 3-4 miesiącu: podpór na przedramionach i pierwsze przewroty
3. W 5-6 miesiącu: pełny podpór na dłoniach i obroty wokół osi
4. W 7-8 miesiącu: samodzielne siadanie z pozycji czworaczej lub leżącej

Pamiętaj, że każde odstępstwo od tej sekwencji warto skonsultować ze specjalistą. Zwłaszcza jeśli dziecko pomija któreś z kluczowych etapów (np. nie raczkuje w ogóle) lub wyraźnie preferuje jedną stronę ciała.

Kiedy należy się niepokoić?

Choć każde dziecko rozwija się w swoim tempie, są pewne czerwone flagi, które powinny zwrócić uwagę rodziców. Jeśli Twoje dziecko w wieku 10-12 miesięcy wciąż nie podejmuje prób siadania, warto skonsultować się ze specjalistą. Niepokój powinny wzbudzić także:

• Brak umiejętności utrzymania główki w pozycji pionowej po 4. miesiącu życia
• Niechęć do leżenia na brzuszku i unikanie tej pozycji
• Wyraźna asymetria w ruchach – dziecko preferuje tylko jedną stronę ciała
• Sztywność mięśni lub przeciwnie – wiotkość i brak napięcia mięśniowego

Oznaki opóźnienia rozwojowego

Opóźnienie w nauce siadania może być związane z różnymi przyczynami. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie problemu, aby móc szybko zareagować. Oto najczęstsze sygnały ostrzegawcze:

1. W wieku 6 miesięcy dziecko nie próbuje unosić główki podczas leżenia na brzuszku
2. W 7-8 miesiącu maluch nie potrafi obracać się z pleców na brzuch i odwrotnie
3. W 9 miesiącu brak jakichkolwiek prób zmiany pozycji ciała
4. Dziecko wyraźnie unika pozycji na brzuchu, płacząc przy każdej próbie jej przyjęcia

Pamiętaj, że pojedyncze opóźnienie nie zawsze oznacza problem. Ważne jest całościowe spojrzenie na rozwój dziecka – jego kontakt wzrokowy, reakcje na bodźce, umiejętność chwytania zabawek.

Kiedy zgłosić się do specjalisty?

Konsultacja z pediatrą lub fizjoterapeutą dziecięcym jest wskazana, gdy:

• Dziecko w wieku 9-10 miesięcy nie wykazuje żadnych oznak przygotowania do siadania
• Maluch ma wyraźne trudności z kontrolowaniem ruchów głowy i tułowia
• Obserwujesz niepokojące objawy towarzyszące – brak gaworzenia, słaby kontakt wzrokowy
• Dziecko rozwijało się prawidłowo, ale nagle przestało zdobywać nowe umiejętności

Wczesna interwencja specjalisty pozwala wykluczyć poważne problemy lub wdrożyć odpowiednie ćwiczenia korekcyjne. Nie zwlekaj z wizytą, jeśli coś Cię niepokoi – lepiej dmuchać na zimne, gdy chodzi o rozwój Twojego dziecka.

Zabawy wspomagające naukę siadania

Wprowadzanie zabaw to najlepszy sposób, by zachęcić malucha do samodzielnego siadania. Kluczem jest tu naturalność – dziecko powinno traktować te aktywności jako przyjemność, a nie obowiązek. Najlepsze efekty dają krótkie, kilkuminutowe sesje kilka razy dziennie, gdy maluch jest wypoczęty i w dobrym nastroju. Pamiętaj, że nie chodzi o to, by dziecko od razu usiadło, ale by stopniowo wzmacniało mięśnie potrzebne do tej umiejętności.

Proste ćwiczenia dla niemowląt

Zacznij od najprostszych aktywności, które możesz wykonywać nawet z 3-4 miesięcznym dzieckiem. Leżenie na brzuszku to absolutna podstawa – układaj malucha w tej pozycji kilka razy dziennie, zachęcając go do unoszenia główki poprzez pokazywanie kolorowych zabawek. Gdy dziecko już pewnie trzyma główkę, spróbuj delikatnie podnosić je za rączki z pozycji leżącej do półsiedzącej – to świetne ćwiczenie na mięśnie brzucha.

Innym prostym ćwiczeniem jest turlanie zabawki wokół leżącego dziecka. Maluch będzie próbował śledzić ją wzrokiem i obracać się, co wzmocni mięśnie tułowia. Możesz też położyć ulubioną grzechotkę nieco poza zasięgiem dziecka – sięganie po nią zmotywuje malucha do podnoszenia klatki piersiowej i obracania się.

Bezpieczne zabawki pomocne w rozwoju

Wybierając zabawki wspierające naukę siadania, kieruj się przede wszystkim bezpieczeństwem i prostotą. Mata edukacyjna z pałąkiem to doskonały wybór – wiszące zabawki zachęcają dziecko do sięgania i unoszenia główki. Ważne, by zabawki były zawieszone na odpowiedniej wysokości – nie za nisko, by maluch musiał się trochę postarać.

Dobrym pomysłem są też piłki sensoryczne z wypustkami – gdy dziecko leży na brzuszku, możesz delikatnie toczyć piłkę przed nim, zachęcając do podążania za nią. Inną pomocną zabawką są grzechotki o różnych kształtach – dziecko będzie próbowało je chwytać i przekładać z rączki do rączki, co wzmacnia mięśnie potrzebne do utrzymania równowagi w pozycji siedzącej.

Najczęstsze pytania o naukę siadania

Rodzice często mają wątpliwości dotyczące nauki siadania u swoich dzieci. To zupełnie naturalne – w końcu każdy chce, by jego maluch rozwijał się prawidłowo. Warto jednak pamiętać, że rozwój motoryczny to proces indywidualny dla każdego dziecka. Oto odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania, które pomogą Ci lepiej zrozumieć ten ważny etap rozwoju.

Czy można przyspieszyć naukę siadania?

Wielu rodziców zastanawia się, czy istnieją sposoby na przyspieszenie nauki siadania. Prawda jest taka, że nie warto na siłę przyspieszać naturalnego tempa rozwoju. Mięśnie i układ kostny dziecka potrzebują czasu, by dojrzeć do tej umiejętności. Możesz jednak wspierać rozwój malucha poprzez:

• Codzienne układanie dziecka na brzuszku – to najlepsze ćwiczenie wzmacniające mięśnie karku i pleców
• Zachęcanie do obracania się i sięgania po zabawki – to naturalnie przygotowuje do zmiany pozycji
• Delikatne podnoszenie za rączki z pozycji leżącej – ale tylko wtedy, gdy dziecko samo inicjuje ten ruch

„Próby przyspieszenia nauki siadania poprzez sadzanie dziecka przed czasem mogą prowadzić do poważnych problemów z kręgosłupem. Cierpliwość to najlepsza strategia” – radzi pediatra.

Jak długo trwa proces nauki?

Proces nauki siadania to nie jednorazowe wydarzenie, ale seria małych kroków, które dziecko pokonuje w swoim tempie. Zazwyczaj od pierwszych prób podnoszenia główki do pełnej samodzielności w siadaniu mija kilka miesięcy. Ważne etapy tego procesu to:

• Unoszenie główki (2-4 miesiąc)
• Podpór na przedramionach (3-5 miesiąc)
• Przewroty (5-7 miesiąc)
• Pierwsze próby siadania (6-9 miesiąc)

Pamiętaj, że każde dziecko ma swój własny rytm. Niektóre maluchy opanowują siadanie w ciągu kilku tygodni, innym zajmuje to znacznie więcej czasu. Najważniejsze to obserwować postępy, a nie porównywać swojego dziecka do rówieśników.

Wnioski

Nauka siadania to indywidualny proces, który u każdego dziecka przebiega w swoim tempie. Kluczowe jest zrozumienie, że nie da się go przyspieszyć na siłę – mięśnie i układ kostny potrzebują czasu, by dojrzeć do tej umiejętności. Najważniejsze to stworzyć dziecku odpowiednie warunki do rozwoju poprzez zabawy na brzuszku, zachęcanie do obracania się i sięgania po zabawki.

Pamiętaj, że prawidłowy siad to taki, w którym dziecko samo przechodzi z pozycji czworaczej lub leżącej. Wymuszanie tej pozycji poprzez sadzanie malucha i otaczanie go poduszkami może przynieść więcej szkody niż pożytku. Obserwuj uważnie rozwój swojego dziecka, ale nie porównuj go z rówieśnikami – norma rozwojowa jest naprawdę szeroka.

Najczęściej zadawane pytania

Czy powinnam martwić się, jeśli moje 8-miesięczne dziecko jeszcze nie siedzi?
Nie ma powodu do niepokoju – norma rozwojowa dla samodzielnego siadania obejmuje okres od 6 do nawet 10 miesiąca życia. Ważniejsze niż wiek są oznaki gotowości, takie jak pewne trzymanie główki czy próby podciągania się.

Jakie zabawki najlepiej wspierają naukę siadania?
Najlepsze są proste, bezpieczne zabawki zachęcające do ruchu – maty edukacyjne z pałąkiem, piłki sensoryczne czy grzechotki o różnych kształtach. Ważne, by stymulowały dziecko do sięgania i obracania się.

Czy chodzik pomoże mojemu dziecku szybciej usiąść?
Wręcz przeciwnie – chodziki i podobne urządzenia mogą zaburzać naturalny rozwój motoryczny. Wymuszają nienaturalne pozycje i ograniczają samodzielne próby zmiany pozycji przez dziecko.

Jak rozpoznać, że dziecko siedzi nieprawidłowo?
Niepokój powinny wzbudzić: siad W (nóżki ułożone w kształcie litery W), zaokrąglone plecy, przewracanie się na boki lub ciągłe podpieranie się rączkami. W takich przypadkach warto skonsultować się ze specjalistą.

Czy powinnam pomagać dziecku w siadaniu, podciągając je za rączki?
Możesz delikatnie zachęcać dziecko do podnoszenia się, ale tylko wtedy, gdy samo inicjuje ten ruch. Nigdy nie ciągnij malucha na siłę – mięśnie muszą być gotowe na tę pozycję.